Phở là một trong những món ăn truyền thống nổi tiếng nhất của Việt Nam, được xem như biểu tượng ẩm thực của đất nước. Lịch sử hình thành và phát triển của phở gắn liền với nhiều yếu tố văn hóa, xã hội và lịch sử của Việt Nam. Dưới đây là tóm tắt quá trình hình thành và phát triển của phở Việt Nam:
🕰️ 1. Nguồn gốc ra đời của phở
• Thời gian xuất hiện: Đầu thế kỷ 20 (khoảng năm 1900–1910).
• Địa điểm: Tại các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là Nam Định và sau đó phổ biến mạnh mẽ ở Hà Nội.
• Nguồn gốc tên gọi “phở”:
o Có giả thuyết cho rằng từ "phở" bắt nguồn từ tiếng Pháp "pot-au-feu" (một loại súp thịt bò hầm).
o Một giả thuyết khác cho rằng phở là sự phát triển từ các món mì/bún nước của người Hoa, kết hợp với nguyên liệu và khẩu vị Việt.
🍜 2. Thành phần truyền thống của phở
• Nước dùng: Ninh từ xương bò hoặc xương heo (thường là bò), thêm quế, hồi, gừng, hành nướng và các loại gia vị.
• Bánh phở: Là sợi bánh làm từ gạo, dẹt và mềm.
• Thịt: Chủ yếu là thịt bò (phở bò) và sau này có thêm thịt gà (phở gà).
• Gia vị ăn kèm: Nước mắm, chanh, ớt, hành lá, …
🧳 3. Phở qua các thời kỳ
• Trước 1954: Phở phổ biến ở miền Bắc, đặc biệt là Hà Nội. Lúc này chủ yếu là phở bò.
• Sau 1954 (di cư vào Nam):
o Người Bắc mang theo món phở vào miền Nam.
o Phở miền Nam có sự biến tấu: nước dùng ngọt hơn, thêm rau thơm, giá đỗ, tương đen, tương ớt,...
• Sau 1975: Phở trở nên phổ biến trên toàn quốc.
• Thập niên 1980–2000: Phở bắt đầu xuất hiện ở nước ngoài cùng làn sóng người Việt di cư.
• Hiện nay: Phở là món ăn quốc tế, có mặt tại nhiều quốc gia và được UNESCO công nhận là một phần di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam.
🌏 4. Phở trong văn hóa và quốc tế
• Phở là biểu tượng ẩm thực Việt, đại diện cho sự tinh tế và khéo léo trong chế biến.
• Được CNN, BBC, Lonely Planet… ca ngợi là một trong những món ăn ngon nhất thế giới.
• Ngày 12/12 hàng năm được chọn làm "Ngày của Phở" tại Việt Nam.
📌 Kết luận
Phở không chỉ là một món ăn đơn thuần mà còn là một phần của bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Từ một món ăn bình dân, phở đã vươn ra thế giới, trở thành cầu nối văn hóa và niềm tự hào của người Việt.
1. Truyền thống làm nghề nấu phở của người Nam Định
• Ở Nam Định, đặc biệt là làng Vân Cù (xã Đồng Sơn, huyện Nam Trực) – nổi tiếng là cái nôi của nghề nấu phở truyền thống.
• Từ đầu thế kỷ 20, nhiều gia đình trong làng đã hành nghề bán phở, sau đó mang nghề này ra Hà Nội lập nghiệp.
• Những người đầu tiên mở quán phở ở Hà Nội phần lớn là người Nam Định, đặc biệt trong giai đoạn trước 1954.
🧳 2. Quá trình di cư và phát triển
• Do điều kiện kinh tế, nhiều người Nam Định xưa lên Hà Nội mưu sinh và mang theo nghề nấu phở.
• Họ mở các quán nhỏ bán phở bò – ban đầu là quán rong, sau đó là quán cố định.
• Từ đó, phở dần trở nên phổ biến tại Hà Nội, và sau này được gọi là “phở Hà Nội” – nhưng gốc gác vẫn là từ Nam Định.
🍲 3. Sự độc đáo trong cách nấu phở Nam Định
• Phở Nam Định nổi bật với:
o Nước dùng trong, ngọt thanh từ xương bò.
o Bánh phở mềm, dai, không bị bở.
o Hương vị đậm đà nhưng không quá béo.
• Các thương hiệu phở nổi tiếng như Phở Cồ, Phở Gật, Phở Sướng, Phở Tư Lùn… đều do người Nam Định nấu, nhiều quán đã có tuổi đời trên 70–100 năm.
🏛️ 4. Yếu tố lịch sử – kinh tế vùng Nam Định
• Nam Định thời Pháp thuộc là trung tâm công nghiệp, thương mại lớn của Bắc Bộ.
• Có nhiều lao động thủ công, người Hoa, người Pháp sinh sống, tạo điều kiện giao lưu văn hóa – ẩm thực, từ đó hình thành món phở với ảnh hưởng kết hợp giữa nhiều nền văn hóa (bò – của Pháp, mì – của Hoa, bánh gạo – của Việt).
📌 Kết luận
Phở xuất phát từ Nam Định là kết quả của một quá trình lịch sử – văn hóa – nghề truyền thống lâu đời, gắn liền với làng nghề nấu phở nổi tiếng và cộng đồng người Nam Định mang món ăn này đi khắp mọi miền đất nước.
Phở Việt Nam được cả thế giới biết đến không phải là điều ngẫu nhiên. Dưới đây là những lý do chính khiến phở trở thành một trong những món ăn quốc tế hóa và mang tầm vóc văn hóa toàn cầu:
Phở gánh Hà Nội xưa
Đặc trưng Phở bò Sài Gòn-Phở Lệ ra đời từ năm 1970, có 2 chi nhánh nằm trên hai cung đường lớn tại Sài Gòn là Nguyễn Trãi (quận 5) và Võ Văn Tần (quận 3).
